Dalili za ugonjwa wa kisukari, Sababu na Tiba

1 Sababu za ugonjwa wa kisukari

Kisukari kinaweza kusababishwa na mambo mbalimbali, kulingana na aina ya kisukari:

• Kisukari cha Aina ya 1: Hii hutokea pale ambapo mfumo wa kinga ya mwili hushambulia na kuharibu seli za kongosho zinazozalisha insulini. Sababu halisi haijulikani, lakini inaaminika kuwa ni mchanganyiko wa vinasaba na mazingira.
• Kisukari cha Aina ya 2: Hii hutokea pale ambapo mwili wako hauwezi kutumia insulini ipasavyo (insulin resistance) au hauzalishi insulini ya kutosha. Sababu zake ni pamoja na:
  • Uzito kupita kiasi: Unene uliopitiliza huongeza hatari ya kupata kisukari cha aina ya 2.
  • Kutofanya mazoezi: Kutokuwa na shughuli za mwili kunaweza kusababisha ongezeko la uzito na kupunguza uwezo wa mwili kutumia insulini.
  • Historia ya familia: Ikiwa kuna mtu katika familia yako mwenye kisukari, hatari yako ya kupata ugonjwa huu huongezeka.
  • Umri: Hatari ya kisukari cha aina ya 2 huongezeka kadri umri unavyosonga mbele, hasa baada ya miaka 45.
  • Shinikizo la damu la juu: Hali hii inaweza kuongeza hatari ya kupata kisukari.
  • Viashiria vingine vya kimetaboliki: Kama vile viwango vya juu vya cholesterol mbaya (LDL) na viwango vya chini vya cholesterol nzuri (HDL).
• Kisukari cha Mimba: Baadhi ya wanawake hupata kisukari wakati wa ujauzito, hali inayojulikana kama kisukari cha mimba. Hii hutokea pale ambapo homoni za ujauzito huingilia uwezo wa mwili kutumia insulini ipasavyo.

2 Dalili za ugonjwa wa kisukari

Dalili za kisukari zinaweza kuwa tofauti kulingana na aina na kiwango cha ugonjwa. Dalili za kawaida ni pamoja na:

• Kukojoa mara kwa mara: Viwango vya juu vya sukari kwenye damu husababisha figo kuchuja sukari zaidi, na hivyo kusababisha kukojoa mara kwa mara.
• Kiu isiyo ya kawaida: Kupoteza maji mengi kupitia mkojo husababisha mwili kuwa na kiu zaidi.
• Njaa kupita kiasi: Bila insulini ya kutosha kusafirisha glucose kwenye seli, mwili huhisi njaa hata baada ya kula.
• Kupungua uzito bila sababu: Hasa kwa kisukari cha aina ya 1, mwili huanza kutumia mafuta na misuli kwa nishati, na kusababisha kupungua uzito.
• Uchovu: Kutokuwa na glucose ya kutosha kwenye seli husababisha uchovu na udhaifu.
• Maono hafifu: Viwango vya juu vya sukari kwenye damu vinaweza kuathiri lenzi za macho, na kusababisha maono hafifu.
• Vidonda vinavyopona polepole: Kisukari huathiri mzunguko wa damu na kinga ya mwili, na kusababisha vidonda kuchukua muda mrefu kupona.
• Maambukizi ya mara kwa mara: Kama vile maambukizi ya ngozi, fizi, au njia ya mkojo.

3 Hatari na Matatizo Yanayoweza Kutokea

Ikiwa kisukari hakitadhibitiwa ipasavyo, kinaweza kusababisha matatizo makubwa ya kiafya, ikiwa ni pamoja na:

• Magonjwa ya moyo na mishipa ya damu: Kisukari huongeza hatari ya shinikizo la damu, kiharusi, na magonjwa ya moyo.
• Uharibifu wa neva (neuropathy): Viwango vya juu vya sukari vinaweza kuharibu neva, na kusababisha maumivu, hisia za kuwaka, au kupoteza hisia, hasa kwenye miguu.
• Uharibifu wa figo (nephropathy): Kisukari kinaweza kuharibu mfumo wa kuchuja wa figo, na kusababisha kushindwa kwa figo.
• Uharibifu wa macho (retinopathy): Kisukari kinaweza kuharibu mishipa ya damu ya retina, na kusababisha upofu.
• Matatizo ya ngozi: Watu wenye kisukari wana hatari kubwa ya maambukizi ya ngozi na matatizo mengine ya ngozi.
• Uharibifu wa miguu: Uharibifu wa neva na mzunguko mbaya wa damu unaweza kusababisha vidonda kwenye miguu ambavyo hupona polepole, na wakati mwingine kusababisha kukatwa kwa kiungo.

4 Uchunguzi na Utambuzi wa ugonjwa wa kisukari

Ili kugundua kisukari, daktari wako anaweza kufanya vipimo vifuatavyo:

• Kipimo cha glucose ya damu bila kula (Fasting Blood Sugar Test): Kipimo hiki hupima viwango vya sukari kwenye damu baada ya kufunga kwa angalau saa nane. Kiwango cha 126 mg/dL au zaidi kinaashiria kisukari.
• Kipimo cha glucose ya damu baada ya kula (Random Blood Sugar Test): Kipimo hiki hupima viwango vya sukari wakati wowote wa siku. Kiwango cha 200 mg/dL au zaidi, pamoja na dalili za kisukari, kinaashiria kisukari.
• Kipimo cha uvumilivu wa glucose (Oral Glucose Tolerance Test): Baada ya kufunga, unakunywa kinywaji chenye sukari, na viwango vya sukari hupimwa baada ya saa mbili. Kiwango cha 200 mg/dL au zaidi kinaashiria kisukari.
• Kipimo cha A1C: Kipimo hiki hupima wastani wa viwango vya sukari kwenye damu kwa miezi miwili hadi mitatu iliyopita. Kiwango cha 6.5% au zaidi kinaashiria kisukari.

5 Matibabu ya ugonjwa wa kisukari

Matibabu ya kisukari yanategemea aina na ukali wa ugonjwa, lakini kwa ujumla yanajumuisha:

• Mabadiliko ya mtindo wa maisha: Hii ni pamoja na kula lishe bora, kufanya mazoezi mara kwa mara, na kudumisha uzito mzuri.
• Dawa za kumeza: Kwa kisukari cha aina ya 2, dawa mbalimbali zinaweza kutumika kusaidia mwili kutumia insulini ipasavyo au kuongeza uzalishaji wa insulini.
• Insulini: Kwa kisukari cha aina ya 1, na wakati mwingine kwa aina ya 2, sindano za insulini zinahitajika kudhibiti viwango vya sukari kwenye damu.
• Ufuatiliaji wa viwango vya sukari: Ni muhimu kufuatilia viwango vya sukari mara kwa mara ili kuhakikisha vinadhibitiwa ipasavyo.

6 Jinsi ya kuzuia na kudhibiti ugonjwa wa kisukari

Ingawa kisukari cha aina ya 1 hakiwezi kuzuilika, unaweza kupunguza hatari ya kupata kisukari cha aina ya 2 kwa:

ADVERTISEMENT

• Kudumisha uzito mzuri: Kupunguza uzito kupita kiasi kunaweza kupunguza hatari ya kisukari.
• Kufanya mazoezi mara kwa mara: Lenga kufanya mazoezi ya wastani kwa angalau dakika 150 kwa wiki.
• Kula lishe bora: Chagua vyakula vyenye nyuzinyuzi nyingi, nafaka zisizokobolewa, mboga, na matunda. Epuka vyakula vyenye sukari nyingi na mafuta yaliyojaa.
• Epuka uvutaji wa sigara: Uvutaji wa sigara huongeza hatari ya kisukari na matatizo yake.
• Kupunguza matumizi ya pombe: Kunywa pombe kwa kiasi au epuka kabisa.
• Kupima afya mara kwa mara: Hii inasaidia kugundua mapema viashiria vya kisukari na kuchukua hatua zinazofaa.

Angalizo: Ikiwa unahisi dalili zozote za kisukari, ni muhimu kutafuta ushauri wa kitabibu mara moja. Makala hii ni kwa madhumuni ya kuelimisha tu na haipaswi kutumika kama mwongozo wa kimatibabu.